Ο Στεφαναετός

Ο Στεφαναετός είναι ημερόβιο αρπακτικό πτηνό της οικογενείας των Αετιδών, ένας από τους μεγαλύτερους και ισχυρότερους αετούς του Παλαιού Κόσμου. Απαντά αποκλειστικά στην αφρικανική ήπειρο, η επιστημονική του ονομασία είναι Stephanoaetus coronatus και δεν περιλαμβάνει υποείδη. 

Ο στεφαναετός διαβιοί κυρίως στα πυκνά δάση, συμπεριλαμβανομένων των δασών της βροχής, αν και μερικές φορές μπορεί να βρεθεί σε δασικές συστάδες, κατάφυτους γκρεμούς, παρόχθιες ζώνες με ακακίες (Acacia spp. ), πυκνά δασωμένους λόφους και βραχώδεις εξάρσεις. Υψομετρικά, κινείται από το επίπεδο της θάλασσας, μέχρι και τα 3.000 μ. Λόγω της σημερινής έλλειψης κατάλληλων βιοτόπων, το εύρος του στεφαναετού είναι, συχνά, κάπως ασυνεχές.

Ο στεφαναετός είναι μεγάλου μεγέθους αετός, ο δεύτερος μεγαλύτερος της Αφρικής  σε μήκος σώματος, μετά τον πολεμαετό. Ωστόσο, ο στεφαναετός διαθέτει μεγαλύτερη ουρά που, εάν συνυπολογισθεί, τού προσδίδει μεγαλύτερο συνολικό μήκος. Το άνοιγμα των πτερύγων του είναι μικρό σε σχέση με το σώμα του, περίπου όσο ενός φιδαετού, αλλά το πλάτος τους είναι μεγάλο, σχεδόν όσο ενός χρυσαετού. Οι συγκεκριμένες διαστάσεις των πτερύγων -όπως και το στρογγυλεμένο σχήμα τους- θεωρούνται προσαρμογές για πτήση σε κλειστό, δασικό περιβάλλον έτσι, ώστε να μπορεί το πτηνό να ελίσσεται ανάμεσα στα δένδρα.

Το ράμφος και οι ταρσοί του θεωρούνται, επίσης, ότι έχουν σχετικά μικρό μέγεθος, σε σχέση -πάντοτε- με το μήκος σώματός του, σαφώς μικρότερα από ό, τι του πολεμαετού. Όμως το πάχος των ταρσών είναι μεγαλύτερο από εκείνο του πολεμαετού, ενώ οι γαμψώνυχες είναι πολύ μεγάλοι και συγκρίνονται μόνον με εκείνους της άρπυιας, αν και ο μεγάλος νοτιοαμερικανικός αετός έχει μακράν τους μεγαλύτερους γαμψώνυχες παγκοσμίως. Αυτό σημαίνει ότι ο στεφαναετός, παρόλο μικρότερος από τον πολεμαετό, αναπτύσσει ίδια ή και μεγαλύτερη ισχύ στους γαμψώνυχες και, άρα, ανυψώνει θηράματα ίσου ή και μεγαλυτέρου μεγέθους από αυτόν .

Η διατροφική γκάμα του στεφαναετού είναι, χωρίς υπερβολή, τεράστια, αν και οι δύο βασικές «ομάδες» τις οποίες προτιμάει είναι τα πρωτεύοντα και τα αρτιοδάκτυλα οπληφόρα. Μάλιστα, ο στεφαναετός καταλαμβάνει μοναδική οικοθέση υπό την έννοια ότι, είναι το μόνο αρπακτικό πτηνό που η διατροφή του αποτελείται σε τόσο μεγάλο ποσοστό από πρωτεύοντα, σε επίπεδο είδους. Από τα πρωτεύοντα, η αγαπημένη «ομάδα» στην διατροφή του στεφαναετού είναι, αναμφίβολα, το γένος Cercopithecus. Στο Εθνικό Πάρκο Κιμπάλε της Ουγκάντας, ο κερκοπίθηκος με κόκκινη ουρά (Cercopithecus ascanius) είναι το πλέον θηρευόμενο πρωτεύον, και αποτελεί το 40% των υπολειμμάτων οστών που βρίσκονται κοντά στις φωλιές. Ελαφρώς μεγαλύτεροι πίθηκοι, όπως ο κόκκινος κολοβός της δυτικής Αφρικής (Piliocolobus badius), ο ασπρόμαυρος κολοβός της ανατολικής Αφρικής (Colobus guereza) και ο κολοβός με γκρίζα μάγουλα (Lophocebus albigena), αποτελούν δευτερεύοντα θηράματα. Συνολικά, τα πρωτεύοντα θηλαστικά στην συγκεκριμένη περιοχή φθάνουν μέχρι το 82,2% των υπολειμμάτων. Έξω από το τροπικό δάσος, η διατροφή του στεφαναετού τείνει να είναι κάπως πιο ποικιλόμορφη. Έτσι, οι πίθηκοι συλλαμβάνονται σε, σχετικά, μικρή κλίμακα, ενώ αποκτούν προτεραιότητα άλλες οικογένειες θηλαστικών, κυρίως αντιλόπες και ύρακες. Όλοι οι ημερόβιοι, ενήλικοι αφρικανικοί πίθηκοι ζυγίζουν πάνω από 2 κιλά.  Οι κερκοπίθηκοι, το αγαπημένο θήραμα των στεφαναετών, ζυγίζουν από 2,7 έως 4,26 κιλά οι θηλυκοί, ενώ οι αρσενικοί από 4,1 έως 6,9 κιλά, ανάλογα με το είδος.  Ωστόσο, κάθε πίθηκος με βάρος μέχρι 10 έως 15 κιλά μπορεί να θηρεύεται.Όμως, η διατροφή του στεφαναετού μπορεί να επεκταθεί σε νεαρά ή ακόμη -σπανιότερα- και σε ενήλικα θηλυκά άτομα μπαμπουίνων και μανδρίλλων, δηλαδή πρωτευόντων με σημαντικά μεγαλύτερο μέγεθος. Ο στεφαναετός θεωρείται, επίσης, πιθανός θηρευτής των μικρών του χιμπαντζή (Pan troglodytes) και του μπονόμπο (Ρ. paniscus), αν και αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Οι γαμψώνυχες του στεφαναετού
είναι οι ισχυρότεροι στα αρπακτικά πτηνά,
μαζί με της Άρπυας .

Ο στεφαναετός, συχνά, περιγράφεται ως το πιο ισχυρό αρπακτικό πτηνό στην Αφρική, ισχυρότερος ακόμη περισσότερο από ό, τι οι δύο -ελαφρώς βαρύτεροι- συμπατρικοί αετοί, ο πολεμαετός και ο αετός του Βερώ (Aquila verreauxii).

Μια λίστα περιλαμβάνει τον στεφαναετό ως το μοναδικό πτηνό ανάμεσα στους 10 ισχυρότερους αρτίγονους οργανισμούς στην υφήλιο (σημ. υπό την έννοια της παραγωγής ισχύος σε σχέση με την σωματική μάζα). Εκεί, αναφέρεται ότι ο στεφαναετός είναι ικανός να ανυψώνει θηράματα με 4-πλάσιο βάρος από το δικό του.  (σημ: συγκριτικά, ένας άνθρωπος βάρους 70 κιλών με την ισχύ του στεφαναετού, θα έπρεπε να μπορεί να ανυψώσει βάρος 280 κιλών, περίπου).

Ωστόσο, στις περισσότερες και εγκυρότερες μελέτες που περιλαμβάνουν μετρήσεις της πίεσης που ασκούν οι γαμψώνυχες ανά τετραγωνική ίντσα (PSI), η άρπυια καταγράφεται, όχι μόνον ως ο ισχυρότερος αετός, αλλά και ως το ισχυρότερο αρπακτικό πτηνό, γενικότερα.  Δεδομένου, όμως, ότι δεν υπάρχει κάποια γνωστή μελέτη που να περιλαμβάνει πειραματικές μετρήσεις σε κάθε αφρικανικό αρπακτικό πτηνό, τα συμπεράσματα εξάγονται από τον συσχετισμό μεγέθους (σώματος, ποδιών και γαμψωνύχων) και βάρους θηραμάτων.